Yabancı çalışanların sayısı son yıllarda hızla arttı. Özellikle ev hizmetlerinde çocuk ve yaşlı bakımı için komşu ülkelerden çok sayıda yabancı kadın geldi. Bu yabancıların bir kısmı yasal olarak ülkemizde çalışıyorken, bir kısmı da kaçak olarak istihdam ediliyor. Yabancı çalışanlara son 2 yıldır Suriyeli göçmenler de katıldı. Özellikle Suriyeliler çok düşük ücretlerle kayıt dışı çalıştırılıyor. Suriyeliler başlangıçta sadece sınır illerimizde çalıştırılırken, şimdi başta büyük şehirlerimiz olmak üzere Türkiye'nin her yanına yayılmış durumda.
Çalışma Bakanlığı tarafından 2014 yılında verilen izinlerde en çok Gürcistan vatandaşı yabancıların izin aldığı görülüyor. Ukrayna ve Rusya vatandaşları da çok izin alanlar arasında.
Yüzbinlerce kaçak...
Suriyelilerin ülkemizdeki sayıları milyonlarla ifade edilmesine rağmen çalışma izni almış olanlarının sayısı son derece düşük. Ne var ki özellikle sınır illerimiz ve büyük şehirlerde kaçak çalıştırılan Suriyeli sayısının yüz binleri aştığı söylenebilir. Bu çalışanların tam olarak bilinmesi, sigortalılıklarının sağlanması ve resmi kayıtlar içerisinde olmalarının sağlanabilmesi için Suriyelilere yönelik olarak kolay izin almayı sağlayacak yeni bir sistem için çalışmalar sürdürülüyor.
8 bin 381 TL ceza
Ülkemizde kaçak olarak yabancı çalıştıran işverenlere idari para cezası uygulanıyor.
Bu durumda kaçak olarak yabancı çalıştıran işverene çalıştırdığı her bir kaçak yabancı için 8.381 TL idari para cezası verilmekle beraber, kaçak çalıştığı tespit edilen yabancı da sınır dışı ediliyor.
2014 yılında 1518 işverene kaçak yabancı çalıştırdıkları için 24 milyon TL ceza kesildi.
3156 kişi yakalandı
Geçen yıl kaçak çalışan 3156 yabancıya da kişi başı 835 TL'den 5 milyon TL ceza kesildi ve tümü sınır dışı edildi. Özellikle ev hizmetlerinde yabancı çalıştırmanın arttığı düşünülürse, ev sahiplerinin bu konuya özellikle dikkat etmeleri önemli.
Meclis'te takılan yasa
Suriyelilere yarıyor Yabancı çalışan sayısındaki artış çalışma izinlerinin verilmesi sürecini de etkiledi. Çalışma Bakanlığı'na yapılan başvuruların artması nedeniyle izin sürecinin daha kolay hale getirilmesi için yasal düzenlemeler yapıldı.
Diğer yandan, Suriyeli çalışanlar için yeni bir düzenleme yapılması gündeme geldi ve konuyla ilgili yasa tasarısı hazırlandı. Yasa tasarısı geçtiğimiz aylarda TBMM Genel Kurulu'na gönderildi. Ne var ki, Meclis kapandığı için yasa tasarısı kadük olmuş durumda. Yeni dönemde tekrar komisyona gönderilme durumu olabilir ya da doğrudan Genel Kurul gündemine alınabilir.
Bu yasa geçtiğinde çalışma izinlerine ilişkin önemli değişiklikler, özellikle Suriyeliler için önemli kolaylıklar geleceğini şimdiden söyleyebiliriz.
İzin almak şart
Bugünkü mevcut durumda yurtdışından ülkemize çalışma amacıyla gelen yabancı ülke vatandaşlarının, Türkiye'nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, Türkiye'de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin almaları gerekiyor. Bağımlı olarak çalışacaklarla kastımız bir işverene bağlı olarak sigortalı çalışacaklar, bağımsız olarak çalışacaklar ise ülkemize gelip kendi işinin patronu olacaklar.
Başvuru elçilik veya bakanlığa
Yabancılar, çalışma izni başvurularını kendi ülkelerindeki Türkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine (büyükelçilik, konsolosluk) yapabiliyor. Yurt içinden çalışma izin başvurusu yapabilmek için ise çalışacak olan yabancının Türkiye'de en az 6 ay süreli geçerli ikamet izninin olması gerekiyor. Eğer 6 aylık ikamet izni varsa yabancıların çalışma izin başvuruları yurtiçinden doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na yapılabilir.
Çalışma izin belgesi, ikamet izni yerine de geçmekte olup, ayrıca ikamet izni başvurusunda bulunulmasına gerek yok. Çalışma izninin bittiği tarihten geriye doğru en fazla iki aylık sürede olmak kaydıyla uzatma başvurusunda bulunulabiliyor. Çalışma izninin süresinin bitiminden itibaren en geç 15 gün içinde yapılan uzatma başvuruları da değerlendirmeye alınmakta.
3 yıla kadar uzuyor
Pekiyi, işçi (sigortalı) olarak çalışacak yabancılar için çalışma izni nasıl alınıyor? Çalışma izni, belirli bir işyeri veya işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok bir yıl geçerli olmak üzere yabancı çalışanlara veriliyor. Bir yıllık kanuni çalışma süresinden sonra, aynı işyeri veya işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere çalışma izninin süresi üç yıla kadar uzatılabiliyor. Üç yıllık sürenin sonunda, yine aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışanlara bu sefer altı yıla kadar çalışma izni veriliyor. Kendi işini kuran yabancı da izin alıyor. Bağımsız çalışacak, yani kendi işinin patronu olmak isteyen yabancılara, Türkiye'de en az 5 yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet etmiş olmaları koşuluyla Çalışma Bakanlığı'nca bağımsız çalışma izni verilebiliyor.
